Waarom freelancers net als jagers-verzamelaars zijn (en mensen in dienst boeren)

Freelancers zijn jagers-verzamelaars, mensen in dienst zijn boeren. Niet als in ‘heuj domme boeren jullie snappen er niets van’ omdat ik toevallig net voor mezelf ben begonnen, maar als concept voor hoe je aan inkomsten komt.

Eerst een bekentenis. Ik ben aan het lezen in ‘Sapiens, een kleine geschiedenis van de mensheid’ van Yuval Noah Harari. En ik had er echt geen zin in, vooraf. Het boek was zo populair, dat ik het uit recalcitrantie weigerde het te kopen. Er staat op de Nederlandse versie een blurb op van Mark Zuckerberg en zo’n sticker met het aantal verkochte exemplaren. Wat is dat? Dat doe je toch ook niet als je een auto wilt verkopen, een aanprijzing van Zuckerberg er op kalken en een sticker met hoeveel auto’s ervan verkocht zijn? Of dat je ober je bord neerzet, zich voorover buigt en zachtjes zegt: ‘dit is Bill Gates zijn lievelingseten’. En dan een sticker op je zalmmoot plakt met hoe vaak ze het gerecht al bereid hebben in dat restaurant. Laat maar dan. 

Maar goed. Als je drie keer twijfelachtig met een boek in je handen hebt gestaan, dan moet je het de vierde keer kopen. 

In één van de eerste hoofdstukken schrijft Harari over hoe Sapiens van jagers-verzamelaars veranderden in boeren. Harari stelt de vraag of dit nu vooruitgang is of niet. Zo lijken boeren veel meer zekerheid te hebben qua oogst, maar zijn ze minder flexibel om ergens anders aan inkomsten te komen als het een keer fout gaat. Jagers-verzamelaars hebben veel minder zekerheid, maar zijn in staat om makkelijker van voedselbron naar voedselbron te trekken en dus beter bestand tegen nadelige externe factoren. Het één is niet beter dan het ander, het heeft allebei voor- en nadelen. Omdat ik zelf midden in de transitie zit van dienstverband naar ZZP'er legde ik een link tussen het verhaal over de oorsprong van de mensheid en de twee soorten manieren van inkomsten regelen tegenwoordig.

Freelancers en ZZP’ers zijn jagers-verzamelaars: als de ene opdracht stopt, ga je op zoek naar de volgende. Of je plukt van meerdere bomen tegelijk. Je weet nooit helemaal zeker of je volgend jaar nog op dezelfde plek inkomsten hebt, of dat je alweer twee oases verder bent. 

Mensen in vaste dienst zijn boeren ten tijde van de agrarische revolutie: als er niks geks gebeurt, weet je hoe je volgend jaar rond deze tijd aan je inkomsten komt. Je kunt makkelijker budgetteren en voorspellen, je hebt niet de mogelijke stress van het ‘rondtrekken’. 

Beiden hebben pluspunten, beiden hebben minpunten. Sommige mensen gaan heel lekker als jager-verzamelaar, anderen gaan ontzettend fijn als boer, veel mensen zijn in staat om in beide gevallen prima te overleven en kiezen datgene wat goed voelt of simpelweg datgene wat op hun pad komt. Het is geen waarde-oordeel -het één is niet objectief beter dan het ander- maar afhankelijk of je jager-verzamelaar of boer wordt heb je wel een andere mentaliteit en andere vaardigheden nodig om te overleven. Dat laatste vind ik erg interessant, want dat gaat over waar je bij jezelf aan werkt om beter te worden in wat je doet. Beter in het bewerken van je land of beter in het analyseren wat de volgende plek is waar je heen gaat trekken, dat is om het even.

Hoe dan ook, ik vind het een interessante metafoor. Volgens mij valt er nog veel meer uit te halen, dus wellicht is dit niet de laatste keer dat ik over dit concept schrijf. Geen idee of dat een belofte of een dreigement is, dat hangt er vanaf wat je van dit verhaal vindt, natuurlijk... 

Foto: By David Stanley from Nanaimo, Canada - Prehistoric Rock Paintings, CC BY 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=51016097